VLIZINE jrg. 21, nr. 6 (juni 2020)

VLIZINE jrg. 21, nr. 6 (juni 2020)
Hét e-zine met praktische informatie over onderzoek en beleid door en voor Vlaamse mariene wetenschappers.
Maandelijkse uitgave, naar keuze met wekelijkse/dagelijkse updates [abonnement aanpassen]

V.U.: Jan Mees - Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)
Redactie: Jan Seys, Nancy Fockedey, Bart De Smet


1. Kalender
1.1. Zeezand in een 360-gradenperspectief

2. Publicaties
2.1. Klaar voor de zomer met de Zeekrant
2.2. Hoe hard hakt de coronacrisis in op de recreatieve zeevisserij?
2.3. Hoe het beleid de link tussen oceaan en menselijke gezondheid beter kan behartigen

3. Vacatures, beurzen en fondsen
3.1. VLIZ werft aan: wetenschappelijk medewerker detectie mariene plastics
3.2. VLIZ werft aan: junior web developer in PHP/Symfony
3.3. VLIZ werft aan: junior accountant
3.4. De Blauwe Cluster zoekt nieuwe CEO
3.5. Laborant(e) voor kweek en chemische analyse van microalgen
3.6. BlueBio-financiering voor betere toeleveringsystemen in de blauwe bio-economie
3.7. ASSEMBLE Plus lanceert laatste oproep voor toegang tot Europese mariene onderzoeksstations

4. Belgisch marien onderzoek in de kijker
4.1. Slim bedacht: hoe akoestische ontvangers op de zeebodem plaatsen en recupereren met tripod-frames

5. Nieuwe projecten zee- en kustonderzoek
5.1. Groen licht voor PLUXIN-project: plasticvervuiling in rivieren in kaart brengen en saneren
5.2. Microplastics zitten overal – ANDROMEDA zoekt uit hoe correct te detecteren en kwantificeren in zee
5.3. Op zoek naar bioactieve verbindingen in organismen uit Belgische Noordzee

6. Zeewaarnemingen
6.1. Sportvissers helpen mee aan zeebaarsonderzoek van LifeWatch Belgium
6.2. Wie helpt kustlijnen inmeten met CoastSnap België?

7. Doctoraten
7.1. Onderzoek naar oorzaak huidzweren bij platvissen op Belgisch deel van de Noordzee

8. Varia
8.1. VLIZ lanceert een Sea & Science collectie webshop

1.1. Zeezand in een 360-gradenperspectief
De zand- en grindwinning in het Belgisch deel van de Noordzee is een federale aangelegenheid die valt onder de FOD Economie - Continentaal Plat. Om iedereen van de laatste stand van zaken, onderzoek en innovatie op de hoogte te houden organiseren zij driejaarlijks een studiedag; dit jaar op 20 november 2020 in het Zwin Natuur Park in Knokke-Heist. De resultaten van de monitoring van de zandwinning en enkele innovaties komen aan bod, alsook het nieuw referentieniveau voor zandwinning en de impact van het Marien Ruimtelijk Plan 2020-2026. Verder worden de recyclage van zeezand en alternatieven onder de loep genomen, alsook de toepassingen ervan in de industrie en kustverdediging.
Meer details over het programma en hoe in te schrijven vind je op de website van de Federale Overheidsdienst Economie:
Link: economie.fgov.be/nl/evenementen/studiedag-zeezand-een-360deg

[naar boven]

2.1. Klaar voor de zomer met de Zeekrant
De zomer van 2020 zal er door de coronapandemie wat anders uitzien dan we gewoon zijn. Maar Corona of niet, de Zeekrant blijft een vaste waarde bij aanvang van het zomerverlof. En dit jaar is dat niet anders. Met de Zeekrant willen het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en de Provincie West-Vlaanderen de kustbewoner en kustbezoeker informeren over actuele zeethema’s. Zoek een rustig plekje, met zicht op zee, en laat je onderdompelen in boeiend zeenieuws.
Link: www.vliz.be/nl/news?p=show&id=8404

[naar boven]

2.2. Hoe hard hakt de coronacrisis in op de recreatieve zeevisserij?
In een nieuwe beleidsinformerende nota analyseerde het VLIZ in welke mate de corona-gerelateerde lockdown de directe uitgaven door de Belgische recreatieve zeevissers deed afnemen met bijna 0,6 miljoen euro. Het algemeen welzijn van deze recreanten kende een lichte afname, terwijl de (tijdelijke) werkloosheid onder het actief deel van deze gemeenschap toenam. Ook werd het verlies in vangstvolume in de periode tussen 18 maart en 3 mei ingeschat bijna 18 ton te bedragen, met de grootste terugval bij kabeljauw, wijting en schar.
Link: www.vliz.be/nl/news?p=show&id=8398

[naar boven]

2.3. Hoe het beleid de link tussen oceaan en menselijke gezondheid beter kan behartigen
De gezondheid van de mens en de oceaan zijn sterk met elkaar verweven. Daarom moet worden gestreefd naar een evenwicht dat de gezondheid van zowel mens als oceaan waarborgt. Toch Momenteel ontbreekt echter een nationaal of Europees beleid dat expliciet gericht is op de link tussen de oceaan en de menselijke gezondheid. In hun nieuwste beleidsnota geeft de European Marine Board enkele nuttige tips voor een beter regelgevingskader en betere data en monitoring, inclusief financiering en opleiding.
De mens doet beroep op de oceaan en zijn ecosysteemdiensten, zoals voor voedselvoorziening en energieopwekking. De menselijke gezondheid kan zelf in gevaar komen door de oceaan, bijvoorbeeld bij stormen, giftige algenbloeien of vervuiling. Op zijn beurt kan de gezondheid van de oceaan dan weer sterk onder druk komen te staan door menselijke activiteiten.
Daarom moet worden gestreefd naar een evenwicht dat de gezondheid van beide – mens en oceaan – waarborgt. Momenteel ontbreekt echter een adequaat beleid op nationaal of Europees niveau dat specifiek gericht is op de link tussen de oceaan en de menselijke gezondheid (Oceans and Human Health, OHH).
In de nieuwste beleidsnota van de European Marine Board – Policy needs for Oceans and Human Health wordt onder meer voorgesteld hoe het bestaande regelgevingskader kan worden aangepast om de issue op te nemen. Verder worden aanbevelingen gedaan voor een betere verzameling van gegevens en monitoring, het opvolgen van indicatoren, inclusief de financiering en opleiding nodig om dit alles uit te rollen.
De beleidsnota baseert zich op de aanbevelingen die in de loop van het H2020 SOPHIE-project door multidisciplinaire experten ter zake werden gedaan, en die ondertussen in twee projectresultaten zijn gepresenteerd: de Strategische Onderzoeksagenda (SRA) voor de oceaan en menselijke gezondheid in Europa, en het beleidsrapport, waarin wordt onderzocht hoe de regelgevingsstrategieën en - instrumenten in verband met het geïntegreerd Europese Maritieme Beleid zich verhoudt tot de oceaan en de menselijke gezondheid.
Link: www.marineboard.eu/publications/policy-needs-oceans-and-human-health

[naar boven]

3.1. VLIZ werft aan: wetenschappelijk medewerker detectie mariene plastics
De onderzoeks-unit Ocean & Human Health van het VLIZ zoekt een wetenschappelijk medewerker voor het uitwerken van het PLUXIN-project – waarin het plastic dat via havens en rivieren in zee terecht komt in kaart wordt gebracht met innovatieve en automatische detectiemethoden. Einddoel is om oplossingen aan te reiken en in Vlaanderen baanbrekende commerciële initiatieven op te zetten in plastic-sanering van water en sedimenten. Solliciteren voor dit tijdelijke project (vanaf september 2020 tot eind 2021) kan nog tot en met 31 juli.
Link: www.vliz.be/nl/vacature/2020-06-30-vliz-werft-aan-wetenschappelijk-medewerker-plasticonderzoek-pluxin

[naar boven]

3.2. VLIZ werft aan: junior web developer in PHP/Symfony
Het VLIZ zoekt ter versterking van zijn IT-team een junior webdeveloper met grondige kennis van PHP en Symfony. VLIZ staat immers in voor de verdere ontwikkeling en uitbouw van de OceanExpert-databank (een bestaand Symfony-project van het UNESCO/IOC Project Office for IODE) en het functioneler en gebruiksvriendelijker maken van deze webapplicatie. De kandidaat moet duidelijk kunnen communiceren in het Engels bij het oplossen van problemen en de terugkoppeling naar eindgebruikers. Solliciteren voor deze tijdelijke opdracht (6 maand met kans op verlenging) kan tot 2 augustus.
Link: www.vliz.be/nl/vacature/2020-06-30-vliz-werft-aan-phpsymfony-junior-web-developer

[naar boven]

3.3. VLIZ werft aan: junior accountant
Word jij de boekhouder van het VLIZ, een onderzoeksinstituut in volle expansie? Dan verzorg jij binnenkort onze leveranciersboekhouding van A tot Z, en doe je de administratieve voorbereiding voor het afsluiten van het boekjaar. Je staat ook mee in om de overdracht naar een nieuw boekhoudkundig pakket (ERP) in goede banen te leiden. Het VLIZ biedt je een voltijds contract van onbepaalde duur en een uitdagende job in de dynamische omgeving van de InnovOcean site in Oostende. Voor een leergierige en nauwgezette BSc met een diploma in een economische richting, die goed in een team kan werken. Solliciteren kan nog tot en met 2 augustus.
Link: www.vliz.be/nl/vacature/2020-06-29-vliz-werft-aan-junior-accountant

[naar boven]

3.4. De Blauwe Cluster zoekt nieuwe CEO
De Blauwe Cluster vzw is een door de Vlaamse overheid erkende speerpuntcluster die werkt voor innovatieve bedrijven met plannen in de duurzame blauwe economie, en dat in nauwe samenwerking met kennisinstellingen en de overheid. De CEO moet een inspirerende teamleader (M/V) zijn met zin voor ondernemerschap en thuis in de complexiteit van het innovatielandschap in Vlaanderen en Europa, inclusief de steunmechanismen voor innovatieprojecten. Solliciteren kan tot 12 juli.
Link: www.blauwecluster.be/nieuws/de-blauwe-cluster-op-zoek-naar-nieuwe-ceo

[naar boven]

3.5. Laborant(e) voor kweek en chemische analyse van microalgen
Het Interreg project ValgOrize zoekt naar een betere smaak bij gekweekte microalgen, waardoor ze beter in de markt zouden moeten komen te liggen. Voor het ondersteunen van een gecontroleerde duurzame productie en de verwerking van de gekweekte biomassa wordt bij ILVO in Oostende een professionele bachelor aangeworven (richting biologische/medische laboratoriumtechnologie, voedings- en dieetkunde, (bio)chemie, agro- en biotechnologie of gelijkwaardig). Solliciteren kan tot 23 augustus.
Link: www.vlaanderen.be/vacatures/ilvo-eigen-vermogen-laborante-kweek-en-chemische-analyse-van-microalgen-a4c957

[naar boven]

3.6. BlueBio-financiering voor betere toeleveringsystemen in de blauwe bio-economie
Bij het BlueBio ERA-Net COFUND-financieringsprogramma kunnen momenteel projectideeën ingediend worden om de toeleveringsystemen in de blauwe bio-economie te verbeteren. Denk daarbij aan nieuwe of betere manieren om producten en diensten afkomstig uit de blauwe bio-economie op de markt te brengen en meerwaarde te creëren: vb. om de logistiek van vangst of productie, verwerking, bewaring en vervoer te vergemakkelijken om bv. de traceerbaarheid, kwaliteit, duurzaamheid en noodzakelijke capaciteit voor omzetting te garanderen. Het indienen van pre-projectvoorstellen kan nog tot en met 14 september 2020.
Link: www.compendiumkustenzee.be/nl/open-oproep-voor-pre-projectvoorstellen-de-blauwe-bio-economie

[naar boven]

3.7. ASSEMBLE Plus lanceert laatste oproep voor toegang tot Europese mariene onderzoeksstations
ASSEMBLE Plus opent voor een achtste en laatste keer een oproep voor wetenschappers uit de academische wereld en de industrie die toegang willen tot de meest geavanceerde mariene onderzoeksinfrastructuren van de Europese Unie. Zij kunnen nog tot 4 oktober 2020 financiële steun aanvragen voor o.a. het verkrijgen van biologische hulpbronnen, toegang tot onderzoeksfaciliteiten en data.
ASSEMBLE Plus is een consortium van 23 partnerorganisaties verspreid over 16 landen, opererend onder de paraplu van het Europese Marien Biologisch Onderzoekscentrum (EMBRC-ERIC). Het integreert meer dan 30 biologische stations en installaties (waaronder ook het VLIZ), en biedt onderzoekers toegang tot de services van deze stations zoals e-infrastructuur, experimentele faciliteiten, biologische bronnen en technologische platforms. In december 2017 lanceerde ASSEMBLE Plus zijn eerste oproep, ondertussen volgden er nog zes en nu loopt de laatste ronde nog tot 4 oktober 2020.
Succesvolle aanvragers verkrijgen fysieke toegang en/of toegang vanop afstand tot de meer dan 30 marien biologische stations en installaties. ASSEMBLE Plus dekt de kosten van maximum twee kandidaten per project en dit voor een periode tot 30 dagen. Daarnaast voorziet het in de reis-, accommodatie- en onderhoudskosten binnen vooraf bepaalde grenzen. Ten slotte is er de mogelijkheid tot dekking van de kosten voor het verschepen van biologisch materiaal naar het thuisinstituut van de bezoeker. Informatie over het verloop van de oproeprondes vind je op de ASSEMBLE-website.
Link: www.assembleplus.eu/access/transnational-access

[naar boven]

4.1. Slim bedacht: hoe akoestische ontvangers op de zeebodem plaatsen en recupereren met tripod-frames
Wetenschappelijke meetinstrumenten permanent onderwater in zee installeren: het brengt heel wat uitdagingen met zich mee. Niet alleen moet de apparatuur de getijden, stromingen en stormen kunnen weerstaan. Ook begroeiing door organismen, zoutcorrosie en menselijke activiteiten kunnen de consistente aanvoer van onderwaterdata bemoeilijken. En soms is de studielocatie dan ook nog eens beperkt bereikbaar met duikers. LifeWatch Belgium zocht én vond een oplossing: apparatuur wordt op de zeebodem geïnstalleerd op tripode-frames die na een akoestisch commando de sensor loslaten en naar het oppervlak sturen. Zo kunnen onderzoekers de apparatuur en de data gemakkelijk recupereren.
Doctoraatstudente Jolien Goossens (UGent) vertelt in een blog op Methods.blog over de uitdagingen van het installeren van akoestische ontvangers op de zeebodem in de Noordzee. Het netwerk van onderwatersensoren, waarmee zij in haar onderzoek met zenders uitgeruste zeebaarzen opspoort, kon sterk uitgebreid worden door gebruik te maken van tripode-statieven, die het VLIZ speciaal hiervoor ontwierp binnen LifeWatch Belgium. De methodologie van het werken met deze tripode-statieven werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Methods in Ecology and Evolution.
Link: methodsblog.com/2020/06/15/the-tripod-frame-mooring-acoustic-receivers-on-the-seabed

[naar boven]

5.1. Groen licht voor PLUXIN-project: plasticvervuiling in rivieren in kaart brengen en saneren
De hoeveelheid plastic in rivieren en de oceaan neemt alsmaar toe. In het kader van het PLUXIN-project bundelen Vlaamse wetenschappers, ondernemers en De Blauwe Cluster de krachten om het plastic dat via havens en rivieren in zee terecht komt met innovatieve en automatische detectiemethoden in kaart te brengen. Einddoel is om oplossingen aan te reiken en in Vlaanderen baanbrekende commerciële initiatieven op te zetten in de plastic-sanering van water en sedimenten.
Link: www.vliz.be/nl/news?p=show&id=8421

[naar boven]

5.2. Microplastics zitten overal – ANDROMEDA zoekt uit hoe correct te detecteren en kwantificeren in zee
Plastic zwerfvuil is een wereldwijd probleem. Eenmaal in het milieu, verbrokkelt het plastic tot kleinere partikels. Ook door gebruik van synthetische kledij en cosmetica, afslijtende verflagen en autobanden e.d.m. komen kleine plasticpartikels vrij. Ze belanden in de lucht, water en bodem. En uiteindelijk ook in zee. De detectie en het kwantificeren van de kleinste fractie plastics – de zogenaamde micro- en nanoplastics – blijft voor onderzoekers een grote uitdaging. Want hoe tel je en meet je deze kleine plasticpartikels als ze overal om je heen zitten en contaminatie navenant is? Het onderzoeksproject ANDROMEDA gaat de uitdaging aan. De Belgische partners VLIZ, ILVO en UGent-GhEnToxLab staan in voor de ontwikkeling en optimalisatie van een tijd- en kostenefficiënte methode om microplastics in zeewater en mariene sedimenten te detecteren.
Link: www.vliz.be/nl/news?p=show&id=8418

[naar boven]

5.3. Op zoek naar bioactieve verbindingen in organismen uit Belgische Noordzee
Het mariene milieu biedt een grote verscheidenheid aan organismen. Allemaal kunnen ze potentieel interessante bioactieve verbindingen bevatten. Onder het motto “wie niet zoekt, niet vindt” ambieert het PROBIO-project om een selectie van mariene organismen uit de Belgische wateren intensief te gaan screenen op mogelijks interessante bioactieve moleculen. Het onderzoeksconsortium wil zo een essentiële kennisbasis leggen voor commerciële toepassingen in verschillende sectoren.
Link: www.vliz.be/nl/news?p=show&id=8385

[naar boven]

6.1. Sportvissers helpen mee aan zeebaarsonderzoek van LifeWatch Belgium
De verschillende bestanden van zeebaars in Europa worden momenteel te zwaar bevist, maar toch is nog relatief weinig gekend over het bewegingsgedrag van de soort. In 2018 ging het LifeWatch-onderzoek van start om de verspreiding en het habitatgebruik van zeebaars in de Belgische Noordzee in kaart te brengen aan de hand van ingeplante elektronische zenders. Ondertussen zijn er meer dan 70 zeebaarzen van een zender voorzien. Het terugvinden van deze zenders – vol interessante data – steunt sterk op de medewerking van vissers en sportvissers. Vind je een zeebaars met een zender? Bezorg die ons dan terug en ontvang een beloning.
De verschillende bestanden van zeebaars worden momenteel te zwaar bevist, boven het duurzame niveau. Deze fijne vis met hoge handelswaarde en zeer gegeerd bij sportvissers is sinds 2015 dan ook aan vangstquota en een minimummaat van 42 cm onderworpen. Tijdens de paaitijd (december – februari) is enkel catch & release toegestaan. Van maart tot en met november mogen sportvissers maximaal 2 zeebaarzen per persoon per dag aanlanden voor eigen gebruik. In 2018 ging het onderzoek door de Universiteit Gent, ILVO en VLIZ van start. Ondertussen zijn door LifeWatch Belgium al meer dan 70 zeebaarzen van een zender voorzien in Zeebrugge, Oostende, de Westerschelde en aan enkele wrakken.
Hoe je deze vissen met een zender kan herkennen en wat je moet doen als je er een vindt, wordt gedetailleerd omschreven op de website van Sportvisserij Vlaanderen:
 
Link: www.sportvisserijvlaanderen.be/herinnering-help-mee-aan-zeebaars-onderzoek

[naar boven]

6.2. Wie helpt kustlijnen inmeten met CoastSnap België?
Deze week verscheen een eerste CoastSnap-paal in België, op de zeedijk van de Oostendse Oosteroever. Burgers kunnen zo met hun smartphone vanuit een vaste positie een foto van het strand nemen en die delen via hun eigen sociale media-kanalen (met de hashtag #CoastSnapOostende). Met de doorgestuurde foto’s gaan wetenschappers vervolgens aan de slag om strandkliffen en de evolutie van de kustlijn en het strandreliëf minutieus op te volgen, en zo bijsturing waar nodig te faciliteren.
Binnenkort volgt een tweede meetstation in Koksijde-Groenendijk dichtbij Surfclub Windekind ( #CoastSnapKoksijde). Afhankelijk van de vraag en interesse kunnen nog extra stations geplaatst worden aan onze kust. Het VLIZ staat in voor het beheer van de ruwe en verwerkte data van alle stations en zorgt voor de overkoepelende communicatie via www.kustportaal.be/nl/coastsnap-belgië.
Link: www.vliz.be/nl/persbericht/wie-helpt-kustlijnen-inmeten-met-coastsnap

[naar boven]

7.1. Onderzoek naar oorzaak huidzweren bij platvissen op Belgisch deel van de Noordzee
De coronamaatregelen gooiden in maart roet in het eten, maar nu kan Maaike Vercauteren van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent dan toch haar doctoraat publiek verdedigen. Op 22 juni en online weliswaar. Haar onderzoek bracht de oorzaak van zweren bij platvissen in het Belgisch deel van de Noordzee in kaart en onderzocht mogelijke risicofactoren. Eerder opgelopen huidbeschadigingen die geïnfecteerd raken met twee specifieke soorten bacteriën leiden tot de zweren bij platvis. Verschillende visgerelateerde en omgevingsgerelateerde factoren, maar ook vervuiling en visserij-intensiteit bleken de gevoeligheid voor het ontwikkelen van deze letsels te beïnvloeden.
Maaike voerde haar onderzoek uit in nauwe samenwerking met het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Ze ontving in 2018 de VLIZ Communication Award, waarbij de onderzoeksresultaten naar het bredere publiek werden gecommuniceerd en een citizen science project werd opgestart. Praktische info over de online meevolgen van de openbare verdediging vind je hier. Meer details over de resultaten van het onderzoek is te vinden in het persbericht op de website van het ILVO:
Link: bit.ly/3hFPHyd

[naar boven]

8.1. VLIZ lanceert een Sea & Science collectie webshop
Voortaan kan je via het online platform shop.vliz.be sweaters, t-shirts, draagtassen, etc. aanschaffen. Met je aankoop steun je De Zee als Goed doel. De winst investeren we in kust-, zee- en oceaanonderzoek wereldwijd.
Door een product uit de Sea & Science collectie van het VLIZ te kopen steun je het marien onderzoek. De kledij bestaat enkel uit biokatoen en bevat geen polyester, want we streven naar een plasticvrije oceaan.
De Zee als Goed Doel is de filantropiewerking van het VLIZ waarbinnen de Sea & Science collectie verkocht wordt ten voordele van het zeeonderzoek. De opbrengst zetten we wereldwijd in om de wetenschappelijke kennis over de zee te vergroten en het maatschappelijk bewustzijn over het grote belang van de wereldzeeën te bevorderen.
Link: https://shop.vliz.be

[naar boven]

U krijgt dit bericht omdat u bent ingeschreven op de VLIZine-rondzendlijst. Uw adres wordt niet aan derden doorgegeven en wordt niet voor commerciële doeleinden gebruikt. Om uw abonnement aan te passen of uit te schrijven: klik hier. In ons privacy-beleid kunt u nalezen hoe VLIZ met persoonlijke gegevens omgaat. Bij vragen over het privacy-beleid van VLIZ: contacteer privacy@vliz.be.
Het VLIZ wil via dit e-zine informatie verstrekken over de eigen activiteiten en die van onderzoeks- en beleidsgroepen in Vlaanderen actief in de mariene en kustgebonden wetenschappen.
Reacties en alle nuttige informatie van uw kant (zoals vacatures, nieuwe projecten, vraag voor samenwerking, interessante symposia, etc.) wordt graag ingewacht via info@vliz.be. De archieven van dit e-zine zijn hier raadpleegbaar.
Disclaimer: Eventuele standpunten zijn die van de auteurs en stemmen niet noodzakelijk overeen met die van het VLIZ. Het VLIZ is niet verantwoordelijk voor enige schade opgelopen ten gevolge van foutieve of verkeerd geïnterpreteerde informatie in dit e-zine, noch voor de inhoud van websites waarnaar verwezen wordt. Delen uit dit e-zine mogen worden overgenomen, met bronvermelding. Deze publicatie mag ter kennismaking worden doorgestuurd naar derden.
Lid worden van VLIZ?
Copyright © 2020 Vlaams Instituut voor de Zee - www.vliz.be
InnovOcean site · Wandelaarkaai 7 · 8400 Oostende