Oostzeegroenworm
|
|
Oostzeegroenworm
De Oostzeegroenworm Marenzelleria neglecta kwam oorspronkelijk enkel voor in brak water langs de Atlantische kusten van Noord-Amerika. Vermoedelijk bereikte de soort via het ballastwater van schepen in 1985 het Duitse deel van de Baltische Zee. Op basis van exemplaren uit deze Baltische Zee – waar hij anno 2011 algemeen voorkomt – werd deze worm in 2004 beschreven als een nieuwe soort voor de wetenschap. In België werd de Oostzeegroenworm voor het eerst waargenomen in de Zeeschelde nabij Antwerpen op 23 oktober 1996. De Oostzeegroenworm is een bodembewonende borstelworm die zich voedt door voedseldeeltjes van de bodem op te nemen.
|
Contents
- 1 Wetenschappelijke naam
- 2 Oorspronkelijke verspreiding
- 3 Eerste waarneming in België
- 4 Verspreiding in België
- 5 Verspreiding in onze buurlanden
- 6 Wijze van introductie
- 7 Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
- 8 Factoren die de verspreiding beïnvloeden
- 9 Effecten of potentiële effecten en maatregelen
- 10 Specifieke kenmerken
- 11 Weetjes
- 12 Geraadpleegde bronnen
Wetenschappelijke naam
Marenzelleria neglecta Sikorski & Bick, 2004
Oorspronkelijke verspreiding
De Oostzeegroenworm komt van nature voor langsheen de Atlantische kust van Noord-Amerika, voornamelijk in estuaria, inhammen en baaien, waar het water brak is. De Oostzeegroenworm die in Europa teruggevonden wordt, is waarschijnlijk afkomstig uit Chesapeake Bay en Currituck Sound in de VS (Van Moorsel et al., 2010)[1].
Eerste waarneming in België
De Oostzeegroenworm werd in België voor het eerst waargenomen op 23 oktober 1996 in de Zeeschelde nabij Doel (Ysebaert et al., 1997)[2]. Hij werd toen vermoedelijk foutief gedetermineerd als de gewone groenworm (Marenzellaria viridis). Sinds men meer recente determinatiesleutels hanteert, worden alle exemplaren uit de Westerschelde als Oostzeegroenwormen gedetermineerd. De gewone groenworm werd er volgens deze nieuwe sleutel nog niet gevonden (pers. comm. Sander Wijnhoven 2011)[3].
Verspreiding in België
De Oostzeegroenworm wordt vrij algemeen teruggevonden in de Zeeschelde, zelfs stroomopwaarts van Antwerpen. De worm werd hier weliswaar onvolledig of foutief gedetermineerd als Marenzellaria spp. of als groenworm Marenzellaria viridis (Ysebaert et al. 2000, Piesschaert 2009)[4][5]. Elders in België werd de worm nog niet waargenomen. In ons studiegebeid kan deze worm eveneens aangetroffen worden in de Nederlandse Westerschelde (Pers. comm. Sander Wijnhoven 2011)[3] en het kanaal Gent-Terneuzen (Pers. comm Godfried van Moorsel 2011)[6].
Verspreiding in onze buurlanden
In Europa verscheen de Oostzeegroenworm voor het eerst in 1985 in de Darss-Zingst Bodden keten, gelegen in het Duitse deel van de Baltische Zee. Van hieruit verspreidde hij zich en is anno 2011 terug te vinden in de gehele Baltische Zee (Van Moorsel et al., 2010)[1]. Verder werd de soort in 1996 in het estuarium van de Elbe in Noordwest-Duitsland aangetroffen (Sikorski & Bick, 2004)[7] en later ook in het estuarium van de Wezer (Van Moorsel et al., 2010)[1]. In 2000 en mogelijk zelfs al in 1993 (persoonlijke mededeling Van Moorsel)[6]. verscheen de soort in het Noordzeekanaal in Nederland (Van Moorsel, 2010)[1]. Mogelijk verliep de introductie in deze estuaria via het Kielerkanaal, dat de Baltische Zee met het Elbe-estuarium verbindt (Van Moorsel, 2010)[1].
Wijze van introductie
Waarschijnlijk is de Oostzeegroenworm vanuit Noord-Amerika via het ballastwater van vrachtschepen in Europa terechtgekomen. De larven van de worm bewegen zich vrij rond in de waterkolom en kunnen zo in ballastwatertanks verzeild geraken. (Olenin, 2009)[8]. Eens in Europa werd deze exoot waarschijnlijk verder verspreid via scheepsverkeer tussen de Europese havens (Essink & Dekker, 2002)[9].
Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
De Oostzeegroenworm voedt zich door voedseldeeltjes van de bodem op te nemen, en zou dit efficiënter doen dan enkele inheemse soorten (bijvoorbeeld de veelkleurige zeeduizendpoot Hediste diversicolor). Zo wint deze exoot het in de competitie voor voedsel van inheemse soorten die dezelfde voedselbronnen aanspreken (Kotta & Ólafsson, 2003)[10], zeker in de Baltische Zee waar de soort in verschillende zones de dominante soort is geworden. In de Nederlandse Westerschelde loopt het nog zo’n vaart niet en wordt de Oostzeegroenworm voorlopig slechts sporadisch aangetroffen (pers. comm. Sander Wijnhoven)[3].
Factoren die de verspreiding beïnvloeden
TEKST
Effecten of potentiële effecten en maatregelen
TEKST
Specifieke kenmerken
TEKST
Weetjes
TITEL
TEKST
Geraadpleegde bronnen
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Van Moorsel, G.; Tempelman, D.; Lewis, W.E. (2010). De Oostzeegroenworm Marenzelleria neglecta in het Noordzeekanaal (Polychaeta: Spionidae) Ned. Faunist. Meded. 34: 45-54. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "moorsel2010" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "moorsel2010" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "moorsel2010" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "moorsel2010" defined multiple times with different content - ↑ Ysebaert, T.J.; Meire, P.; De Block, M.; De Regge, N.; Soors, J. (1997). A first record of Marenzelleria viridis (Verril, 1873) (Polychaeta, Spionidae) in the Schelde estuary (Belgium) Biol. Jb. Dodonaea 64: 176-181. details
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Persoonlijke communicatie Sander Wijnhoven2011 Cite error: Invalid
<ref>tag; name "sander" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "sander" defined multiple times with different content - ↑ Ysebaert, T.J.; De Neve, L.; Meire, P. (2000). The subtidal macrobenthos in the mesohaline part of the Schelde Estuary (Belgium): influenced by man? J. Mar. Biol. Ass. U.K. 80(4): 587-597. details
- ↑ Piesschaert, F.; Soors, J.; De Regge, N.; Speybroeck, J.; Van den Bergh, E. (2009). Alien macrobenthic species in the Sea Scheldt and its tidal tributaries (Bel-gium). INBO: Brussel. 1 poster pp. details
- ↑ 6.0 6.1 Persoonlijke communicatie Godfried van Moorsel 2011 Cite error: Invalid
<ref>tag; name "godfried" defined multiple times with different content - ↑ Sikorski, A.V.; Bick, A. (2004). Revision of Marenzelleria Mesnil, 1896 (Spionidae, Polychaeta) Sarsia 89(4): 253-275. details
- ↑ Olenin, S. (2009). Marenzelleria neglecta Mesnil, red-gilled mud worm (Spionidae, Annelida), in: DAISIE (Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe) et al. (2009). Handbook of alien species in Europe. Invading Nature - Springer Series in Invasion Ecology, 3: pp. 285. details
- ↑ Essink, K.; Dekker, R. (2002). General patterns in invasion ecology tested in the Dutch Wadden Sea: the case of a brackish-marine polychaetous worm Biological In-vasions 4: 359-368. details
- ↑ Kotta, J.; Ólafsson, E. (2003). Competition for food between the introduced poly-chaete Marenzelleria viridis (Verrill) and the native amphipod Monoporeia affinis Lindström in the Baltic Sea J. Sea Res. 50(1): 27-35. details
