Zuiderzeekrabbetje

From Coastal Wiki
Revision as of 11:39, 25 October 2011 by Daphnisd (talk | contribs) (<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>)
Jump to: navigation, search
Category:Revision


Zuiderzeekrabbetje
Het Zuiderzeekrabbetje Rhithropanopeus harrisii kwam oorspronkelijk enkel voor langs de Amerikaanse oostkust, maar kwam naar Europa via transport met schepen. De eerste Europese waarnemingen dateren al van 1874 uit Nederland. In 1985 werd het Zuiderzeekrabbetje voor de eerste keer in België waargenomen, meerbepaald in de Westerschelde nabij Antwerpen. Het Zuiderzeekrabbetje is een typische soort voor zoete en brakke wateren en voelt zich dan ook thuis in onze riviermondingen. Het zijn predatoren van allerlei ongewervelden.




Wetenschappelijke naam

Rhithropanopeus harrisii (Gould, 1841)


Oorspronkelijke verspreiding

Het Zuiderzeekrabbetje kwam oorspronkelijk enkel voor aan de oostkust van Noord-Amerika, van Nova Scotia in Zuidoost-Canada tot aan Mexico. Dit krabbetje leeft op een diepte van 0 tot 8 meter op bodems bedekt met een dun laagje klei of modder, houtafval, plantaardig materiaal en schelpresten die gebruikt worden om zich te verbergen. Soms worden ook holen in de klei gegraven [1] [1].


Eerste waarneming in België

In 1985 is voor het eerst een dood exemplaar en iets later in dat jaar een schaarpoot van dit krabbetje gevonden ter hoogte van Doel, in het brakke stroomgebied van de Westerschelde [2][2]. Twee jaar later, in 1987, werd op dezelfde plaats nog eens een schaarpoot gevonden [1][1]. Het was echter pas in 1991 dat de eerste levende individuen gesignaleerd werden in het koelwater van de kerncentrale van Doel [3][3].


Verspreiding in België

Sinds 1991 wordt het Zuiderzeekrabbetje meermaals aangetroffen, ofwel ter hoogte van Doel, ofwel aan de overzijde van de Zeeschelde te Lillo [4][5][6][4,5,6]. Daarnaast zijn er meldingen uit het gematigd zout gedeelte van het Schelde estuarium in 1996 en 1997 [7][7]. Later, in 2004 nabij Lilo [8][8] en eind 2007 nabij Doel [9](Soors 2010), werd dit krabbetje opnieuw in de Zeeschelde gemeld. In het Kanaal Gent-Terneuzen is er sinds 1999 een permanente gevestigde populatie – die zich uitstrekt van het centrum van Gent tot aan de grens met Nederland – aanwezig [10] (Boets et al 2011 hydro). Het Zuiderzeekrabbetje werd in 2009 eveneens aangetroffen rond de haven van Nieuwpoort [11] (Boets et al 2011 Helgol).


Verspreiding in onze buurlanden

In de tweede helft van de vorige eeuw, in 1874, is het Zuiderzeekrabbetje in Nederland ontdekt als een nieuwe inwijkeling. Dit krabbetje werd oorspronkelijk onder de naam Pilumnus tridentatus beschreven als een nieuwe soort voor de wetenschap. Pas in 1949 stelde men vast dat het om het uit Noord-Amerika afkomstige krabbetje Rhithropanopeus harrisii ging [1][1].

In 1874 was dit krabbetje al algemeen in het brakke zuidelijk deel van de Zuiderzee, vandaar ook zijn Nederlandse naam. In die tijd was de Zuiderzee nog niet afgesloten van de Noordzee, waardoor het noordelijk deel zouter was dan het zuidelijk deel en moeilijk leefbaar voor deze exoot. Ook in andere rivieren en meren in Noord-Holland, Zuid-Holland en Groningen kwam dit brakwaterkrabbetje voor [9].

In 1932 werd de Zuiderzee afgesloten van de Noordzee door een dam en veranderde de naam naar het nu gekende IJsselmeer. Het zoutgehalte daalde, waardoor het Zuiderzeekrabbetje ook het noordelijke deel kon inpalmen; tot deze soort er in 1936 zijn toppunt bereikte. Vanaf dan werd het IJsselmeer te zoet en namen de populaties af [9]. In de rest van Nederland kon deze exoot wel standhouden en sinds 1960 wordt deze soort verspreid teruggevonden in o.a. het Noordzeekanaal (nabij Amsterdam), in Zeeland, in het zuiden van Zuid-Holland en in Nijmegen [1].

Tot 1936 was dit diertje in Europa buiten Nederland onbekend. Daarna verspreidde de soort zich snel. Dit komt waarschijnlijk doordat in die periode de populaties van deze exoot in het IJsselmeer hun toppunt bereikten in aantal en zo makkelijk hun areaal konden uitbreiden [1].

Een eerste waarneming in Noord-Duitsland dateert van 1936 [10]. In 1939 werd de soort dan voor het eerst waargenomen in het zuiden van Rusland, maar volgens vissers zou de soort daar al aanwezig zijn geweest sinds 1936 [9]. Daarna volgde introductie in de Zee van Azov, de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, Polen [1] en Denemarken [11].

In Frankrijk is het Zuiderzeekrabbetje voor het eerst gemeld in 1953 in het kanaal van Caen en in 1956 in het kanaal van Tancarville, beide in Normandië [12]. Vervolgens vond men deze soort ook terug in 1957 in het brakwatergedeelte van de Gironde [13] en in 1968 aan de monding van de Loire, beide in het westen van Frankrijk [14].

In Groot-Brittannië wordt dit krabbetje maar recent waargenomen, sinds 1996, en enkel binnen de Cardiff Docks, in Zuidwest-Engeland [15].

Momenteel komt het Zuiderzeekrabbetje in Europa voor van de Baltische Zee, langs de Europese Atlantische kust (inclusief Groot-Brittannië) tot en met de Middellandse Zee, en in Zwarte Zee [16].



Wijze van introductie

TEKST


Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien

TEKST


Factoren die de verspreiding beïnvloeden

TEKST


Effecten of potentiële effecten en maatregelen

TEKST


Specifieke kenmerken

TEKST


Weetjes

TITEL

TEKST


Geraadpleegde bronnen

  1. 1.0 1.1 1.2 Adema, J.P.H.M. (1991). De krabben van Nederland en Belgie (Crustacea, Decapoda, Brachyura). Nationaal Natuurhistorisch Museum: Leiden. ISBN 90-73239-02-8. 244 pp. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "1a" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "1a" defined multiple times with different content
  2. Dumoulin, E.; Rappé, G. (1985). Het Zuiderzeekrabbetje Rhithropanopeus harrisii (Gould, 1841), nu ook in België? De Strandvlo 5(4): 139-142. details
  3. Van Damme, P.; Mees, J.; Maebe, S. (1992). Voorkomen van het Zuiderzeekrabbetje Rhithropanopeus harrisii (Gould, 1841) in de Westerschelde De Strandvlo 12(1): 19-21. details
  4. Maebe, S. (1992). De vis- en crustaceagemeenschap van de Westerschelde ter hoogte van de kerncentrale van Doel gedurende het winterhalfjaar 1991-1992. BSc Thesis. Katholieke Universiteit Leuven. Faculteit Wetenschappen: Leuven. 106 pp. details
  5. d'Udekem d'Acoz, C. (1994). Existence d'une population de Rhithropanopeus harrissi (Gould, 1841) à Lillo dans le Bas-Escaut (Crustacea, Decapoda, Brachyura) De Strandvlo 14(4): 147-148. details
  6. Maes, J.; Taillieu, A.; Van Damme, P.A.; Cottenie, K.; Ollevier, F.P. (1998). Seasonal patterns in the fish and crustacean community of a turbid temperate estuary (Zeeschelde Estuary, Belgium) Est., Coast. and Shelf Sci. 47: 143-151. details
  7. Ysebaert, T.J.; De Neve, L.; Meire, P. (2000). The subtidal macrobenthos in the mesohaline part of the Schelde Estuary (Belgium): influenced by man? J. Mar. Biol. Ass. U.K. 80(4): 587-597. details
  8. Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. Zuiderzeekrabje - Rhithropanopeus harrisii. online beschikbaar, geraadpleegd op 19-08-2009
  9. Soors, J.; Faasse, M.; Stevens, M.; Verbessem, I.; De Regge, N.; Van den Bergh, E. (2010). New crustacean invaders in the Schelde estuary (Belgium) Belg. J. Zool. 140(1): 3-10. details
  10. Boets, P.; Lock, K.; Goethals, P.L.M. (2011). Using long-term monitoring to investigate the changes in species composition in the harbour of Ghent (Belgium) Hydrobiologia 663: 155-166. details
  11. Boets, P.; Lock, K.; Goethals, P.L.M. (2011). Assessing the importance of alien macro-Crustacea (Malacostraca) within macroinvertebrate assemblages in Belgian coastal harbours Helgol. Mar. Res. Online First: 13 pp. details