Het VLIZ Marine Regions-team ontwikkelde een gloednieuwe, open en wereldwijde dataset van de zogenaamde ‘uitgebreide continentale plateaus’ (extended continental shelves). Dat zijn die delen van de zee waar een land exclusieve rechten kan doen laten gelden op de natuurlijke hulpbronnen op en onder de zeebodem, bv. mariene soorten die op de zeebodem leven, olie en gas. Ook wanneer er zich mangaanknollen – wel eens ‘het nieuwe goud’ genoemd – in deze zone bevinden, zou een land hier dus als eerste aanspraak op kunnen maken. Daartegenover staat wel een plicht op het voorkomen van verontreiniging van het uitgebreid continentaal plateau. Dit vormt een onderdeel van het internationale VN-zeerechtenverdrag.
Internationale VN commissie geeft richtlijnen
Landen kunnen aanspraak maken op zo’n uitgebreid continentaal plateau door een claim in te dienen bij de Commission on the Limits of the Continental Shelf (CLCS) van de Verenigde Naties. Daarvoor dienen ze de omvang van hun uitgebreid continentaal plateau op basis van geologische en bathymetrische gegevens te bewijzen. De CLCS beoordeelt de wetenschappelijke waarde van deze claims, en doet hierrond vervolgens aanbevelingen aan de landen.
Enkele feiten
De net gepubliceerde Marine Regions dataset van uitgebreide continentale plateaus stelt alle claims voor tot 1 januari 2022 en bevat zo in totaal 134 polygonen (opgebouwd uit 47.307 punten en 315 lijnen). De meest recente claim is die van Indonesië met betrekking tot het eiland Sumatra. De oudste dateert uit 2008 en staat op naam van Japan.
Een ‘goede’ ligging kan ook een enorme invloed hebben op het gebied dat een land kan opeisen. Zo kan Portugal, zelfs met de Azoren en Madeira erbij kleiner dan 100.000 km², aanspraak maken op een gebied van meer dan 2.000.000 km². Tel daarbij de Exclusieve Economische Zone en Portugal kan zijn oppervlakte meer dan verveertigvoudigen!
Naast een aantal gezamenlijke claims - Frankrijk, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje claimen samen een gebied van bijna 80.000 km² ten noordwesten van het Iberische schiereiland[1] - zijn er echter ook 55 polygonen die overlappende claims tonen. Het meest in het oog springende is het gebied rond de Noordpool, waar zowel Canada, Rusland als Denemarken de koek onder elkaar (zouden moeten) verdelen. Door de klimaatverandering zullen natuurlijke hulpbronnen op en onder de zeebodem in dit gebied in de toekomst gemakkelijker bereikbaar zijn. Ook de Verenigde Staten zouden hierop aanspraak kunnen maken, maar zij zijn geen partij in het Zeerechtverdrag dat deze zones in het leven riep en kunnen bijgevolg geen claim neerleggen bij de CLCS.
Deze nieuwe Marine Regions-dataset werd ontwikkeld in het kader van het Belgische luik van de LifeWatch onderzoeksinfrastructuur en vormt een uitbreiding van de bestaande databank van maritieme grenzen, opgestart in 2006. De data kan gedownload worden via https://www.marineregions.org/downloads.php#marbound, of via verscheidene webservices worden gevisualiseerd en geanalyseerd. De dataset is voornamelijk bedoeld voor wetenschappelijk onderzoek en educatieve doeleinden.