De documentaire Seaspiracy staat in de top-10 van meest bekeken programma’s op Netflix. Velen bleven zitten met de vraag of ze nu wel degelijk moeten stoppen met vis eten? Tegenreacties vanuit de sector, ngo’s en wetenschap bleven niet uit. Al zit in elke stelling uit de documentaire meer dan een grond van waarheid, ze verwijten Seaspiracy tendentieus en vooringenomen te zijn, en meer kwaad dan goed te doen voor ‘de zaak van de oceaan’. Wetenschappelijke onderbouwing blijft hoe dan ook belangrijk om de feiten van fabels te onderscheiden, maar ook goede samenwerking blijft cruciaal om de problemen van de oceaan op te lossen en de vruchten ervan op een duurzame wijze te kunnen blijven plukken.
Ook in covid-tijden is de zee actueel. Vorige maand was er zelf een heuse opleving. Netflix pakte toen uit met de anderhalf uur durende film Seaspiracy, een samenzweerderige persoonlijke zoektocht naar de impact van de visserij op de oceaan en op ons welzijn. Op geen tijd stond deze milieudocumentaire in de top-10 van meest bekeken Netflix films van het moment. Auteur is Ali Tabrizi, een 27-jarige Engelse fotograaf, die eerder al uitpakte met Cowspiracy (2014) en Vegan (2018). Zijn boodschap: de oceaan staat op het randje van de instorting en het is hoog tijd om hier iets aan te doen. Grote boosdoener is de industriële visserij, die vaak ongecontroleerd in verafgelegen onmetelijke oceaangebieden zijn gang gaat. Een bekend gegeven bij wie zich inleest in wat er zich zoal afspeelt op de wereldzeeën, minder gekend bij een breder publiek.
Toch duurde het niet lang of het regende reacties, ook uit de hoek van ernstige wetenschappers. Al zit in elke stelling meer dan een grond van waarheid, ze verwijten Seaspiracy tendentieus en vooringenomen te zijn, en meer kwaad dan goed te doen voor 'de zaak van de oceaan'. Zo weerleggen studies Tabrizi’s stelling als zou zowat de helft van de plasticsoep van de commerciële visserij afkomstig zijn. Die onderzoeken geven aan dat 80% van alle afval dat in de oceaan terecht komt, daar via rivieren belandt en dus niet van de visserij afkomstig is. Duurzaamheidlabels als MSC of ASC deugen niet, zo stelt Tabrizi. Al zijn dit vaak nog de minst slechte keuzes wil men zeeproducten consumeren en enige invloed uitoefenen op hoe vis wordt gevangen of gekweekt.
Tabrizi’s hoofdconclusie is dan ook: 'Eet geen vis meer'. Waarbij gemakshalve vergeten wordt hoe miljoenen vaak arme kustbewoners in minder begunstigde landen dagdagelijks van visvangst afhankelijk zijn om voldoende eiwit binnen te krijgen of een schamel dagloon bijeen te vissen. Of zoals Daniel Pauly, internationaal gerenommeerd visserijbioloog en voorvechter voor duurzame zeeën, het stelt: “Seaspiracy ondermijnt de potentiële kracht en invloed dat het had kunnen hebben: mensen overtuigen om samen de problemen aan te pakken, en aansturen op een wijziging in beleid en reglementering die de gigantische misbruiken in de industriële, grootschalige visserij aanpakt. Om zo voort te bouwen op voorbeelden van goed beheerde visstocks (die er wel degelijk zijn), de krachten te bundelen en voortgang te maken in de richting van een meer duurzaam beleid. Het zijn immers de overheden die beslissen over het welzijn van de oceaan, met 90% van de wereldwijde visvangst bepaald door slechts 30 landen en de Europese Unie”.
Die wil tot samenwerking om de problemen van de oceaan op te lossen en tevens de vruchten ervan op een duurzame wijze te plukken, is er wel degelijk. De Verenigde Naties riepen de volgende tien jaar (2021-2030) dan ook uit tot het Decennium van de Oceaanwetenschappen voor Duurzame Ontwikkeling. De centrale slogan The Ocean we Need, for the Future we Want appeleert op het extreme belang van de oceaan voor onze eigen toekomst. Een niet mis te verstane oproep, waaraan we als Vlaams Instituut voor de Zee maar al te graag onze medewerking verlenen!
Bovenstaande tekst is de integrale overname van het editoriaal van De Grote Rede 53. Deze mag je in de bus verwachten ergens halfweg mei 2021.
Wil je meer weten over de feiten en fabels in deze documentaire?
- Journalist Tom Ysebaert publiceerde op 24 april 2021 een stuk in De Standaard, met de medewerking van Jan Mees (directeur van VLIZ)
- Herbekijk de uitzending Brugs Food Lab x Duurzame vis met Hans Polet (ILVO) en Wouter Dieleman (MSC-label) over duurzame vis in onze contreien (vanaf 13:56).
- Herbekijk het webinar over de documentaire door de Good Fish Foundation in Nederland.