Op zondag 23 november 2025 roepen het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) - Afdeling Kust iedereen op om de handen uit de mouwen te steken. Tijdens de Dag van de Wetenschap kan je aan de Oosteroever in Oostende, op het hoogstrand, zelf helmgras aanplanten en zo het natuurlijke proces van prille duinvorming versnellen. Met deze publieksactie willen de organisatoren de deelnemers tonen hoe natuurgebaseerde oplossingen onze kust helpen beschermen tegen stormen en klimaatverandering.
Duinen als natuurlijke zeewering
Duinen zijn echte krachtpatsers: ze dempen golven, slaan zand op en herstellen zichzelf na stormen. Waar er ruimte en zand is, groeien duinen mee met de zeespiegel. Net daarom zet Vlaanderen, naast harde ingrepen waar dat nodig is (stormmuren, dijken, keringen), sterk in op zachte maatregelen zoals strandverbredingen & -verhogingen, en duin voor dijk-projecten. Op de Oosteroever is sinds 2020 zo’n zone afgebakend om spontane duingroei alle kansen te geven; via aanplantingen met helmgras maken we die zone robuuster en veerkrachtiger.
Dit beleid kadert binnen het Masterplan Kustveiligheid, een initiatief van de Vlaamse overheid dat opgestart is in 2011 en momenteel wordt uitgevoerd door het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK). Het Masterplan bestaat uit verschillende maatregelen om onze Kust tot 2050 te beschermen tegen stormvloeden uit zee, rekening houdend met een zeespiegelstijging van 30 cm. En met het Project Kustvisie wordt ook al vooruitgekeken richting 2100. Dit langetermijnplan zet in op een kustlijn die, waar nodig, gemiddeld honderd meter zeewaarts opschuift, met bredere stranden, en verhoogde en versterkte duinen en dijken. En dus, waar het kan, mét in plaats van tegen de natuur. Zulke natuurgebaseerde oplossingen combineren veiligheid met biodiversiteit en recreatie.
Leren uit levende proeftuinen
Deze aanpak bewijst vandaag al zijn nut. In het Living Lab Raversijde creëerden Afdeling kust van MDK, het VLIZ, het Waterbouwkundig Laboratorium, UGent en KU Leuven in 2021 een nieuwe duinenstrook met helmgras en rijshouthagen. Drones en meetinstrumenten brengen er de groei van het duin in kaart en voeden voorspellende modellen voor duinevolutie. Het resultaat is een duurzamere kustbescherming én minder zandoverlast op de tramsporen en op de kustbaan.
Het Living Lab Raversijde is bovendien een case study binnen het Europese DuneFront-project. Dit initiatief verzamelt data in twaalf duin voor dijk-projecten gespreid over zes landen. Doel is om toekomstige kustbescherming zowel effectief als duurzaam te maken.
Doe mee: kleine handeling, groot effect
Tijdens de Dag van de Wetenschap laat het VLIZ bezoekers op de Oostendse Oosteroever zelf ervaren hoe één plantje duizend korrels zand kan vasthouden. Onder begeleiding leer je wat zo bijzonder is aan helmgras, hoe je het correct aanplant en wat het effect is op duinvorming. De actie is laagdrempelig, geschikt voor gezinnen en een tastbaar voorbeeld van burgerwetenschap of citizen science: samen kennis opbouwen én verschil maken.
“Met een schopje, wat helmgrasplantjes en tien minuten van je tijd zet je iets in gang dat jaren meegaat,” zegt Bart De Smet, perswoordvoerder bij VLIZ. “Helmgras houdt zand vast, en helpt zo een veerkrachtig duin te vormen. Vandaag planten is morgen beschermen.”
“We kiezen voor zachte oplossingen waar het kan en harde waar het moet,” vult Dominique Jauquet, communicatieverantwoordelijke van afdeling Kust (MDK), aan. “Duin voor dijk-projecten zoals op Oosteroever en Raversijde tonen dat natuurlijke systemen onze kustveiligheid duurzaam versterken.”
Praktisch
- Wanneer: zondag 23 november 2025 (Dag van de Wetenschap)
- Startpunt: Marien Station Oostende (Slipwaykaai 2) om 14:00; van daaruit wandelen we samen naar het strand Oosteroever (Oostende)
- Wat doen we? Onder deskundige begeleiding helmgras aanplanten + in een nutshell leren hoe duindynamiek en kustbescherming werkt
- Meebrengen: warme kledij, wind- en regendicht; stevige schoenen of laarzen; handschoenen indien gewenst (basis¬materiaal is voorzien
- Toegankelijkheid: familievriendelijk; lichte fysieke inspanning in een gezonde strandomgeving