Een team van vijf Belgische wetenschappers vertrok begin augustus aan boord van het Belgische onderzoeksschip RV Belgica. Vanuit Narsarsuaq, een klein dorpje in het zuiden van Groenland, voeren ze de Tunulliarfik Fjord af richting de kust. Ze bestudeerden er de uitwisseling van broeikasgassen in de fjord en de invloed van het smeltwater van gletsjers op deze processen.
GreenFeedBack
De metingen in de fjord kaderen binnen het Europese project GreenFeedBack, wat de broeikasgasfluxen en terugkoppelingen in het Noordpoolgebied wil onderzoeken.
In het Noordpoolgebied zijn nu al langetermijnveranderingen merkbaar als gevolg van de klimaatverandering door menselijke activiteiten, zoals het verdwijnen van zee-ijs en de verzuring van de oceaan. Het doel van het project is om een beter begrip te krijgen van de uitwisseling van broeikasgassen tussen land, zoet water en de oceaan, en van de invloed van menselijke activiteiten in deze regio.
De nieuwe gedetailleerde gegevens kunnen klimaatmodellen verfijnen in het voorspellen van de hoeveelheid koolstofdioxide (CO2) in het noordpoolgebied. Diezelfde modellen zullen ook in staat zijn om veranderingen in methaan (CH4) en lachgas (N2O) – twee gassen met een veel krachtiger broeikaseffect dan CO2 – beter te monitoren, alsook om de pH-waarden en de verzuring in deze wateren op te volgen.
Het wetenschappelijk team aan boord van RV Belgica tijdens de GreenFeedBack-campagne (v.l.n.r.): Bruno Delille (ULiège), Thanos Gkritzalis (hoofdwetenschapper, VLIZ), Silke Verbrugge (VLIZ), Leandro Ponsoni (VLIZ) and Coraline Leseurre (VLIZ).
Werk aan boord
Op elk meetstation in de fjord en het kustgebied werd een rozet of carrousel naar de zeebodem gestuurd. Uitgerust met 24 Niskin-flessen van 10 liter verzamelde die water van op een bepaalde diepte onder het zeeoppervlak. Op het rozet was ook een CTD-sensor gemonteerd die continu de temperatuur, geleidbaarheid (zoutgehalte) en diepte mat tijdens het afdalen in de waterkolom.
Eenmaal het rozet terug aan boord, werden snel waterstalen verzameld uit de Niskin-flessen voor verschillende chemische analyses. Hiermee krijgen de onderzoekers zicht op de concentratie van verschillende broeikasgassen in het water (CO2, CH4, N2O), bepaalde parameters van het carbonaatsysteem (pH, opgeloste anorganische koolstof en alkaliniteit) en de in het water opgeloste organische stoffen.
Om de beurt, in een heel precieze volgorde, moesten de monsters voor de verschillende analyses ingezameld worden. Sommige stalen werden direct behandeld om alle biologische activiteit te stoppen, zodat de interessante eigenschappen goed bewaard blijven tot ze aan land geanalyseerd worden. Concentratie is hierbij vereist! Zeker als je weet dat er dag en nacht wordt doorgewerkt aan boord.
Fun fact: van deze campagne brengen we bijna 60 liter zeewater uit het noordpoolgebied mee voor analyse in België, in maar liefst 550 monsterflessen. – Silke Verbrugge
De gegevens van de CTD-sensoren en de op de romp van het schip gemonteerde ADCP (akoestisch doppler stroomprofiel) helpt dan weer om de fysieke eigenschappen van het water te observeren en te begrijpen hoe het water beweegt tussen de fjord, de kust en de open oceaan. Zo kunnen de wetenschappers de gemeten concentraties van broeikasgassen beter interpreteren.
Het uitzetten van de CTD-rozet in de Tunulliarfik Fjord in Groenland.
Richting huiswaarts blijven meten
Ondertussen is het schip op weg vanuit het noordpoolgebied, richting zijn thuishaven Zeebrugge. Toch is het werk aan boord daarmee nog niet gedaan. De wetenschappers maken gebruik van de transit om extra metingen en analyses uit te voeren van het oppervlaktewater. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de capaciteit van het schip om water van het zeeoppervlak direct naar het lab te pompen. De speciale meetsystemen meten continu de concentraties van broeikasgassen (zoals CO2, CH4 en N2O) langs het ganse traject. Deze uitgebreide dataset zal aan land verder worden verwerkt. Om deze automatische continumetingen te kalibreren en valideren, moeten om de vier uur discrete monsters van het oppervlaktewater worden ingezameld.
Deze campagne is een laatste etappe van een groot meetprogramma die op 6 juni 2023 van start ging en ten einde loopt op 13 augustus. Het was de eerste Arctische campagne van RV Belgica, waarbij tussen ijsbergen en zee-ijs gevaren is. Wetenschappers van het VLIZ namen deel aan de wetenschappelijke campagnes in zowel Ierland, IJsland als Groenland. Ze droegen bij tot onderzoek op het vlak van geologie, sedimentdynamica, voedselwebben, biogeochemie, broeikasgasobservaties en fysische oceanografie. De laatste etappe in Groenland en terugvarend naar Zeebrugge, is een test voor een grotere, meer toegewijde en langere campagne die hopelijk volgend jaar zal kunnen plaatsvinden in het kader van het GreenFeedBack-project.
Met dank aan BELSPO en RBINS-OD Natuur voor de vaartijd met RV Belgica. Met speciale dank aan de operationele teams en de bemanning van RV Belgica. GreenFeedBack is een HORIZON-CL5-2021-D1-01 project (projectnummer 101056921).