De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen blijft hoog. Aan dit tempo zullen de nodige emissiebeperkingen om de opwarming tot 1,5°C te beperken niet gehaald worden. Dat zegt het ‘Global Carbon Project’ onderzoeksteam, met onder hen twee wetenschappers van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).
Het nieuwe rapport berekende dat de wereldwijde CO2-uitstoot in 2022 op 40,6 miljard ton (GtCO2) zal afkloppen. Hoofdoorzaak is de stijging van de CO2-uitstoot uit fossiele brandstoffen (36,6 GtCO2) een toename met 1% ten opzichte van 2021, of lichtjes hoger dan het 2019 pre-COVID niveau. Emissies uit veranderend landgebruik (bv. ontbossing) zijn in 2022 goed voor 3,9 GtCO2.
De berekende uitstoot voor steenkool (41% van de emissies) en aardolie (33% emissies) ligt respectievelijk 1 en 2,2% hoger dan in 2021. De uitstoot door verbranding van aardgas daalde lichtjes (-0,2%), vooral dan door een afname in de Europese Unie. De groei in emissies uit aardolie is vooral te wijten aan het hernemen van de internationale luchtvaart na de COVID-19 pandemie.
Onder de belangrijkste uitstoters van broeikasgassen in 2022 zijn er zowel stijgers als dalers. Emissies daalden in China (-0,9%) en Europa (-0,8%), maar stegen in de Verenigde Staten (+1,5%), India (+6%) en de rest van de wereld (+1,7%). De daling in China – met 32% de grootste uitstoter – is te wijten aan de vele lockdowns en de impact hiervan op de economie (daling emissie uit cementproductie, door verminderde bouwactiviteiten). De lagere waarden in Europa zijn toe te schrijven aan een 10% daling in de aanvoer van aardgas.
Om de opwarming van de aarde – met een 50% waarschijnlijkheid – onder de 1,5°C te houden, mag nog maximum 380 GtCO2 worden uitgestoten (of 9 jaar aan de huidige emissiesnelheid). Voor een opwarming van 2°C gaat het respectievelijk om 1230 GtCO2 (en 30 jaar). Om een zero-emissie te halen in 2050 is een daling van 1,4 GtCO2 per jaar vereist, vergelijkbaar met de waargenomen daling ten gevolge de COVID-19 lockdown in 2020.
Naast de uitstoot van broeikasgassen (de bronnen of “sources”) is het belangrijk de opname van CO2 in natuurlijke systemen, de zogenaamde “sinks”, te evalueren. En wat blijkt. De sinks aan land en in zee nemen nog steeds elk zowat de helft van de uitstoot voor hun rekening, spijts de negatieve impact die klimaatverandering vandaag al heeft op deze ecosystemen. Over een langere tijdschaal bekeken (2012-2021) is de opname van CO2 door de oceaan en het land wel respectievelijk gedaald met 4 en 17%.
Onderzoekers van het VLIZ hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de kwantificering van de opname in de oceaan. Het VLIZ benut hiervoor de ICOS-infrastructuur (‘Integrated Carbon Observation System’ https://www.icos-cp.eu) en levert voor de Belgische kust essentiële metingen aan het Global Carbon Budget. Daarnaast dragen VLIZ-onderzoekers, gebruikmakend van nieuwe technieken gebaseerd op machine learning, bij aan de interpretatie van de metingen en sinds kort ook aan de voorspelling van de lucht-zee CO2-uitwisseling. “De Global Carbon Budget laat zien dat de oceaan een van onze grootste bondgenoten is in het tegengaan van klimaatverandering”, zegt dr. Peter Landschützer, “Al zien we nu al veel negatieve effecten van een veranderend klimaat op de oceaan. Een grotere opname van CO2 doet de oceaan verzuren, en hittegolven op zee als gevolg van klimaatverandering laten nu al hun sporen na.”
Deze bevindingen komen er terwijl de wereldleiders op de COP27 in Egypte de klimaatcrisis bespreken. “Hoewel dit Global Carbon Budget positieve signalen toont, zien we vandaag nog onvoldoende actie op het terrein om het tij echt te doen keren en de opwarming onder die kritische grens van +1,5°C te houden”, stelt dr. Landschützer (VLIZ).
Het volledige ‘Global Carbon Budget’ rapport is geschreven door een internationaal team van meer dan honderd wetenschappers. Het biedt een jaarlijkse update van de koolstofuitstoot en sinks, vanuit het meest betrouwbare en transparante cijfermateriaal.