Zeeschatten uit ver vervlogen, verdronken verleden (persbericht)

Wat nu Noordzee is, was tot 10.000 jaar geleden nog een toendralandschap bewoond door wolharige mammoeten, holenleeuwen en prehistorische mensen. Als zichtbare getuigenis hiervan vinden zeevarenden en strandbezoekers aan onze kust vandaag nog mammoettanden, fossiele beenderen en artefacten allerhande. Uit een veel recenter verleden kennen we de resten van scheeps- en vliegtuigwrakken, potscherven en stenen pijpjes. De ‘zeeschatten’ vormen het thema van de SeArch studiedag op maandag 24 november 2014 (Provinciaal Hof, Brugge). Deelnemers worden onder meer uitgedaagd hun eerdere strand- en zeevondsten aan experten voor te leggen. 

Persbericht door: VLIZ, UGent, Agentschap Onroerend Erfgoed

De Noordzee is één van de rijkste fossielhoudende locaties ter wereld. Daarbovenop vormt het al eeuwen een centrum voor scheepvaart, conflictbestrijding en visserij, wat bijdraagt tot de aanwezigheid van vele scheepswrakken en allerlei handelsgoederen. In het Belgische deel van de Noordzee alleen al, zijn 228 scheepswraksites geïdentificeerd (van de 290 die er gelokaliseerd zijn) en zijn ook duizenden mijnen en bommen onschadelijk gemaakt. Eerdere vondsten van een Neanderthaler schedelfragment (Zeeuwse kust), een vrijwel volledige mammoetschedel (opgevist bij Hoek van Holland), honderden vuurstenen artefacten, een onderkaak van een nijlpaard (Belgische stranden) en vier Romeinse amforen geven aan dat ook op het vlak van oudere beschavingen en fauna nog heel wat verrassingen te verwachten zijn. Omdat verrassingen mogelijk ook kunnen voortkomen uit wat vissers en burgers in de loop van de tijd op zee of op het stranden hebben verzameld, biedt de studiedag op 24 november de mogelijkheid aan de deelnemers om markante strand- en zeevondsten ‘van op zolder’ mee te brengen naar het Provinciaal Hof en daar voor te leggen aan experten. 


De studiedag kadert in het onderzoeksproject SeArch, gefinancierd door het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). Dit project heeft twee hoofddoelen: enerzijds een efficiënte evaluatie van het archeologisch potentieel van gebieden in zee, en anderzijds het pad effenen voor een duurzaam beheer en beleid met betrekking tot onderwatererfgoed in het Belgisch deel van de Noordzee. De studiedag, met topsprekers uit eigen land maar ook uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk, komt overigens op een ideaal moment. Rond het thema van verdronken prehistorische landschappen maakten experten uit 11 Europese landen recent een samenvattend rapport, genaamd ‘Land Beneath the Waves: Submerged landscapes and sea level change’. Onder de vlag van de European Marine Board onderzochten ze de resten van prehistorische sites die nu door kustzeeën zijn overspoeld. Het rapport beschrijft hoe gedurende de opeenvolgende ijstijden van de afgelopen 1 miljoen jaar – toen heel wat zeewater in landijs was omgezet – het zeeniveau tot 120 meter lager stond en het Europese ‘vasteland’ 40% uitgestrekter was dan vandaag. In dit verdronken landschap zijn intussen meer dan 2500 prehistorische artefact verzamelingen gevonden, tussen de 5000 en 300.000 jaar oud.

Dr. Tine Missiaen, medeauteur van dit document en initiatiefnemer van de SeArch studiedag: ‘Van deze schatkamers aan informatie zijn er slechts enkele degelijk onderzocht. Er blijft dus nog heel veel kennis verborgen rond scheepvaart vroeger, met betrekking tot sociale structuren en gebruik van natuurlijke hulpbronnen en over hoe men toen omging met zeespiegelstijgingen’.

 

Intussen vormt een toenemende ingebruikname van de zee – met de bouw van windparken, eilanden, het graven van kabelsleuven en een intensieve visserij en zandwinning – zowel een bedreiging voor dit erfgoed als een opportuniteit. Een grondige studie van te verwachten hotspots voor archeologische vondsten, kan niet alleen heel wat nieuwe kennis boven water halen. Het biedt ook een kader voor ontwikkelaars op zee om bepaalde zones te mijden. Daarnaast kunnen zandwinners, baggeraars, vissers en offshore ontwikkelaars, mits degelijke informatievoorziening en opleiding, zelf ook actief nieuwe kennis aandragen. Vandaag heeft een betere sensibilisering en samenwerking, in combinatie met grootschalige infrastructuurwerken op zee (bv. Maasvlakte-2), reeds geleid tot een spectaculaire toename in de hoeveelheid gevonden fossiel beendermateriaal op zee. Een verder doorgedreven samenwerking met academici zal bijkomende vondsten genereren en bovendien een breder draagvlak creëren bij alle betrokkenen.

 

Of zoals VLIZ-directeur, medeorganisator van de studiedag en voorzitter van de European Marine Board, professor Jan Mees, stelt: ‘Ons onderwatererfgoed is niet hernieuwbaar. Het is een uniek en onvervangbaar cultureel goed dat ons antwoorden kan bieden op vele onderzoeksvragen over onze voorouders, over prehistorische landschappen en over het klimaat’.


Studiedag

De pers wordt vriendelijk uitgenodigd op de SeArch studiedag op maandag 24 november 2014 (Provinciaal Hof, Markt 3, Brugge). Het programma (9.00-16.30 uur) kan hier worden nagetrokken:
/nl/studiedag-archeologie-en-onderwaterlandschap
(zie ook ‘Visueel attractief interactief gedeelte’).

Visueel attractief interactief gedeelte

Met name de sessie ‘Zeeschatten op zolder’ – interactief forum waarbij bezitters van zeevondsten informatie kunnen bekomen van 5 expertenpanels – biedt ideale foto- en filmgelegenheid.

Beelden pers

Kunnen gedownload worden via:
Zeeschatten uit ver vervlogen, verdronken verleden

Meer info

SeArch project: /nl

EMB publicatie ‘Land beneath the waves’:
www.marineboard.eu/publications 

Perscontacten